Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, μας βάζουν σε ένα κουτάκι. Κυριολεκτικά. Μας χώνουν σε ένα μαιευτήριο με άλλα νεογέννητα, μας τυλίγουν σαν σούσι και μας πετάνε σε ένα διάφανο κουτί με ένα ροζ ή γαλάζιο καρτελάκι. Αυτό ήταν. Καλώς ήρθατε στον κόσμο της κατηγοριοποίησης, των ετικετών και των κανόνων.

Και κάπως έτσι ξεκινάει η ζωή μας μέσα σε κουτάκια. Κάποια τα φτιάχνουμε μόνοι μας, τα περισσότερα όμως μας τα φορούν οι άλλοι. Κι αν τολμήσουμε να σπάσουμε τους τοίχους τους, μας κοιτάνε με στραβό μάτι. Δεν χωράς στο κουτάκι που σου έδωσαν; Πάει, είσαι πρόβλημα.

Το πρώτο κουτί είναι η οικογένεια. Αν είσαι τυχερός, σε δέχονται όπως είσαι. Αν όχι, τότε πρέπει να προσαρμοστείς. «Το παιδί μας είναι έξυπνο» = Διάβασε, μπες στο Πανεπιστήμιο, γίνε γιατρός, δικηγόρος, μηχανικός. «Το παιδί μας είναι όμορφο» = Πρόσεχε, μην κάνεις χαζομάρες, να βρεις έναν καλό γαμπρό/νύφη. Και αν δεν είσαι τίποτα από αυτά, τότε σε βάζουν στο κουτί του «αποτυχημένου».

Ακολουθεί το σχολείο, το απόλυτο εργοστάσιο κουτιών. Είσαι καλός στα μαθηματικά; Σου κοτσάρουν την ταμπέλα του «φυτού». Παίζεις μπάλα; «Ο αθλητικός». Αν δεν κολλάς πουθενά, αν βαριέσαι ή σκέφτεσαι διαφορετικά, τότε μπαίνεις στο κουτί του «περίεργου», του «προβληματικού», του «τεμπέλη».

Και φυσικά, υπάρχει το μεγάλο, σιδερένιο κουτί του «τι θα πει ο κόσμος». Μην ξεφύγεις πολύ, μην εκτεθείς, μην κάνεις κάτι που δεν ταιριάζει με το σενάριο που έχει γράψει η κοινωνία για σένα.

Μετά έρχεται η ενήλικη ζωή, όπου δεν σου δίνουν ένα κουτί – σου δίνουν μια στοίβα ολόκληρη.

•Η δουλειά: Το μεγαλύτερο κουτί απ’ όλα. Αν βρεις δουλειά σε τράπεζα ή σε πολυεθνική, μπαίνεις στο κουτί του «πετυχημένου». Αν γουστάρεις τέχνη ή δημιουργικότητα, σε πετάνε στο κουτί του «ρομαντικού που δεν ξέρει τι θα πει πραγματική ζωή». Αν δεν έχεις δουλειά, στο κουτί του «αποτυχημένου τεμπέλη». Ό,τι και να κάνεις, κάποιο κουτί σε περιμένει.

•Οι σχέσεις: Αν είσαι σε σχέση, μπαίνεις στο κουτί του «τακτοποιημένου». Αν δεν είσαι, στο κουτί του «κάτι δεν πάει καλά με αυτόν/ήν». Αν παντρευτείς, παίρνεις το «μπράβο, όλα στη θέση τους». Αν χωρίσεις, το «κοίτα να δεις, δεν τα κατάφερε». Αν δεν κάνεις παιδιά; Α, τότε σε πετάνε κατευθείαν στο κουτί του «εγωιστή που δεν σκέφτεται το μέλλον».

•Οι φίλοι: Αν έχεις πολλούς, είσαι «ο κοινωνικός». Αν έχεις λίγους, «ο αντικοινωνικός». Αν σου αρέσει να μένεις μόνος, «ο μυστήριος».

Το πιο αστείο είναι πως αυτά τα κουτάκια είναι τόσο αυθαίρετα που, αν για κάποιο λόγο δεν ταιριάζεις σε κανένα, τότε σε αντιμετωπίζουν σαν χαλασμένο προϊόν. Σε κοιτάνε περίεργα. «Γιατί αυτός δεν θέλει να κάνει οικογένεια;», «Πώς γίνεται να μην έχει δουλειά γραφείου και να είναι χαρούμενος;», «Γιατί δεν θέλει να είναι συνέχεια online και να μοιράζεται τη ζωή του;».

Η κοινωνία αγαπάει τα κουτάκια γιατί είναι βολικά. Αν ξέρει σε ποιο κουτί ανήκεις, ξέρει πώς να σου μιλήσει, πώς να σε κρίνει, πώς να σε αντιμετωπίσει. Αν αρνηθείς να μπεις, τότε τρομάζει. Γιατί αν κάποιος σπάσει το καλούπι, μπορεί να κάνει κι άλλους να το σκεφτούν. Και αυτό είναι επικίνδυνο.

Το μεγαλύτερο ψέμα: «Μπορείς να είσαι ό,τι θέλεις»

Μας λένε πως μπορούμε να είμαστε ό,τι θέλουμε. Αλλά την ίδια στιγμή, αν αποφασίσουμε κάτι που δεν ταιριάζει στο κουτάκι που περιμένουν, ξαφνικά γινόμαστε το πρόβλημα. Θες να αλλάξεις καριέρα στα 40; «Πού πας τώρα;». Θες να ταξιδεύεις αντί να μένεις κάπου μόνιμα; «Μα δεν θα κάνεις οικογένεια;». Θες να μη συμμετέχεις στο social media θέατρο της επιτυχίας; «Μα πώς θα ξέρουμε ότι υπάρχεις;».

Η αλήθεια είναι πως η κοινωνία δεν θέλει να είσαι ό,τι θέλεις. Θέλει να είσαι αυτό που την κάνει να νιώθει άνετα.

Θες να ξέρεις πώς να τους τρελάνεις όλους; Σπάσε το κουτί. Μην εξηγείς, μην απολογείσαι, μην προσπαθείς να χωρέσεις. Ζήσε όπως θέλεις, χωρίς να περιμένεις έγκριση.

Ναι, θα σε κρίνουν. Ναι, θα προσπαθήσουν να σε ξαναβάλουν μέσα. Αλλά στο τέλος της ημέρας, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία από το να κοιτάς τα κουτάκια απ’ έξω και να γελάς με αυτούς που ακόμα τρέχουν να χωρέσουν σε κάποιο.